ŻYWIENIE — dieta.
KARMIENIE — aktywność po stronie matki.
JEDZENIE — aktywność po stronie dziecka.
Prawidłowy rozwój dziecka — DOCHODZENIE DO SAMOOBSŁUGI.
W ciągu pierwszych 12 miesięcy życia dziecka następuje intensywny rozwój sprawności rąk-od pierwszych, nieporadnych dotknięć przedmiotu, do manipulacji-umiejętności chwytania i operowania przedmiotami. Pod koniec 1. r.ż., dziecko wykonuje niektóre manipulacje specyficzne np.: wkłada małe pojemniki w większe, wyjmuje; zamyka nieskomplikowane pudełka; toczy piłkę po podłodze itp.
Naukę manipulowania różnymi rzeczami kontynuuje dziecko w okresie poniemowlęcym. Doskonali się manipulacja specyficzna przedmiotami, a więc ruchy dostosowują się do funkcji i budowy przedmiotów -dzieje się to w czasie zabawy oraz podczas wykonywania różnych codziennych czynności.
W trakcie czynności manipulacyjnych, zmierzających do eksploracji świata rzeczy dziecko poznaje ogólne i specyficzne cechy przedmiotów oraz niektóre zależności między zjawiskami i sytuacjami.
Doświadczenie z konkretnym przedmiotem przenosi na inne podobne obiekty. Uczy się też określonych form i sposobów zachowania w stosunku do przedmiotów np. że naczynie napełnione wodą trzeba nieść ostrożnie. Dowiaduje się od dorosłych i na podstawie własnego doświadczenia manipulacyjnego do czego te przedmioty służą i w jaki sposób można je wykorzystać dla swoich potrzeb.
Dzięki manipulacji doskonali się stopniowo motoryka rąk i koordynacja wzrokowo-ruchowa. Jednocześnie dziecko dostosowuje swe ruchy do kształtu i odległości przedmiotów. Uczy się posługiwania prostymi narzędziami: łyżka, widelec, grzebień, ołówek itp.
Stopniowo, w dziedzinie samoobsługi i w prostych ruchach narzędziowych (PRAKSJACH), staje się coraz bardziej samodzielne.
Tak praksje, jak i czynności związane z samoobsługą wymagają długotrwałych ćwiczeń.
Wykształcenie odpowiednich nawyków ruchowych łączy się z:
- orientacją w budowie przedmiotów codziennego użytku i narzędzi,
- w niektórych (np. ubieranie) – z podstawową orientacją w budowie własnego ciała.
Początkowa czynność zabawowa (stawianie klocka jeden na drugim, wkładanie grochu do butelki, nakładanie krążka na patyk), zostaje rozszerzona, przeniesiona na posługiwanie się przedmiotami codziennego użytku.
W rezultacie czynności dnia codziennego, takich jak posługiwanie się:
- kubkiem,
- łyżką,
- widelcem,
- grzebieniem,
- mydłem itp.
motoryka dziecka kształtuje się w dużym zakresie jako doskonaląca się umiejętność posługiwania różnymi przyborami, narzędziami, przedmiotami codziennego użytku.
Główne etapy kształtowania umiejętności posługiwania się przez dziecko przedmiotami codziennego użytku.
1. Etap.
Zdobycie orientacji, do czego służy dane narzędzie:
- łyżka – do jedzenia;
- ołówek do pisania itp.
- oraz do jakiej części ciała należy dana część ubioru:
- but – na nogę,
- czapka – na głowę itp.
2. Etap.
Wyróżnienie części istotnych w strukturze przedmiotów użytkowych i narzędzi:
- trzonek łyżki – do trzymania,
- otwory w koszulce – do włożenia rąk itp.
3. Etap.
Wypracowanie odpowiedniej formy kinetycznej:
a) zarysowanie się stereotypu dynamicznego-opanowanie głównych elementów ruchu i składanie ich w całość ruchowego działania i dużej liczbie współruchów (huśtanie nogami, wysuwanie języka itp.)
W procesie opanowywania techniki samodzielnego jedzenia odpowiada temu moment następujący: dziecko trzyma łyżkę i wkłada ją w potrawę, niewiele nabiera na łyżkę, często odwraca łyżkę przy niesieniu do ust.
b) doskonalenie się stereotypu- znikają współruchy i zmniejsza się napięcie w układzie mięśniowym oraz zwiększa się sprawność działania.
Dziecko w tej fazie szybko się męczy.
W procesie opanowywania prawidłowego jedzenia ma trudności przy wkładaniu łyżki do ust, często
ją w ustach obraca, ale już doprowadza jedzenie. Jeszcze rozchlapuje, zmienia czasami ręce.
c) utrwalenie stereotypu- zautomatyzowanie czynności.
Etapy rozwojowe w posługiwaniu się łyżką:
- bawienie się łyżką;
- wkładanie łyżki do buzi;
- nabieranie na łyżkę;
- jedzenie niepoprawne;
- jedzenie poprawne i estetyczne.
Doprowadzenia łyżki od talerza do ust-dość łatwo się nauczyć.
Doprowadzenia pełnej łyżki do jest znacznie trudniejsze, ponieważ wymaga, aby każdemu momentowi:
- nabierania łyżką;
- wyjmowania z talerza;
- prowadzenia do ust;
- wkładania do ust (ściągania);
- towarzyszył inny sposób właściwego trzymania i prowadzenia łyżki.
Jeśli nauka dotyczy pokarmów płynnych (np. zup), zadanie staje się jeszcze trudniejsze. UWAGA: Zawsze uczymy na pokarmach gęstych.