Zapalenia krtani u małych dzieci nie muszą poprzedzać żadne dolegliwości. Nagle, najczęściej w nocy, dziecko dostaje ataku kaszlu, z trudem łapie powietrze. Szybko narastająca duszność, „szczekający” kaszel, wysoka gorączka, wdychanie powietrza z towarzyszącymi odgłosami „piania koguta” to objawy, które wymagają natychmiastowego wezwania pogotowia i intensywnej pomocy lekarskiej.
Przyczyny zapalenia krtani to:
- „zmrożenie” błony śluzowej krtani zimnym napojem (także w lecie),
- nadmierny, długotrwały wysiłek głosowy (nauczyciele, aktorzy, sprzedawcy, politycy),
- wirusowa infekcja zapalna gardła.
Objawom – nieżytowi nosa i zapaleniu spojówek – towarzyszy często suchy kaszel, chrypka, drapanie i pieczenie w gardle, alergia, przebywanie w suchym, zakurzonym powietrzu. Najbardziej typowe objawy przewlekłego zapalenia krtani: uporczywa chrypka (tzw. stridor), kaszel niekiedy przechodzący w bezgłos, łatwe męczenie się głosu, uczucie drapania i zasychania w gardle na skutek zgrubienia i obrzmienia strun głosowych.
Stridor wdechowy
Wrodzony świst krtaniowy (stridor laryngis congenitus) jest spowodowany wrodzoną wiotkością krtani (laryngomalacja), dotyczy niemowląt i ustępuje zwykle około 12.-18. miesiąca życia.
Dominującym objawem jest stridor wdechowy, przy czym głos jest na ogół prawidłowy. Patologia ta wynika z miękkości szkieletu chrzęstnego krtani. Typowy stridor wdechowy zmienia się w zależności od pozycji i nasila się w położeniu na wznak i podczas niepokoju. Stridor wyraźnie zmniejsza się w spoczynku, w pozycji na brzuchu lub bokach. Jedynie w okresach infekcji powoduje poważne trudności w oddychaniu z innymi objawami zagrażającymi życiu. W przypadku ostrego zapalenia krtani czy ciała obcego stridor krtaniowy z dusznością wdechową bywa dramatyczny, wymagający natychmiastowej pomocy lekarskiej. Dorosły w takiej sytuacji pogłębia oddech, zwalnia go, a małe dziecko wprost przeciwnie – przyspiesza oddech, który staje się powierzchowny, zmniejszając efektywność wymiany gazowej. Zanim przyjedzie pogotowie należy:
- nalać gorącej wody do umywalki lub do miednicy i umieścić dziecko tak, aby wdychało ciepłe i wilgotne powietrze (najlepiej pod ręcznikiem),
- umieścić dziecko w dobrze nawilżonym pomieszczeniu (mokre ręczniki na kaloryferach),
- wystawić ciepło ubrane dziecka na zimne powietrze.
Ostre zapalenie nagłośni
Ostre zapalenie nagłośni u dziecka (epiglottitis acuta) jest to ciężkie schorzenie, wywoływane głównie przez Haemophilus influenzae. Budowa krtani dziecka, łatwość narastania obrzęku i skurczu krtani powodują, że objawy mogą pojawiać się nagle i szybko nasilać, powodując duszność wdechowo-wydechową. Ból gardła, gorączka, chrypa lub bezgłos, trudności w połykaniu, ślinotok, krztuszenie się płynami są pierwszymi objawami tego zakażenia. Dziecko wymaga szybkiej interwencji lekarskiej i powinno być zawsze hospitalizowane, najlepiej w oddziale laryngologii dziecięcej.
Ostre podgłośniowe zapalenie krtani
Ostre podgłośniowe zapalenie krtani u dzieci (laryngitis subglottica acuta) jest najczęściej spowodowane przez wirusy paragrypy, grypy, adenowirusy, wirus ECHO itp. Przyczyną zapalenia może być też alergia, podniecenie emocjonalne, zmiany temperatury, wilgotności, zanieczyszczenie powietrza. Może występować już u niemowląt, ale najczęściej dotyczy dzieci do 3. roku życia (zdarza się też dzieciom starszym; częściej chłopcom niż dziewczynkom). Typowe są objawy nocne choroby: nasilający się szczekający kaszel, chrypka, odgłosy „piania koguta”. Dziecko wymaga szybkiej hospitalizacji, w tym dożylnego podania glikokortykoidów, leków przeciwhistaminowych II generacji, nawodnienia, zapewnienia inhalacji z NaCl w celu nawilżenia dróg oddechowych, odpowiedniej temperatury i wilgotności pokoju, w którym przebywa.
Ostre zapalenie krtani i tchawicy
Ostre zapalenie krtani i tchawicy u dziecka (laryngotracheitis) występuje pomiędzy 2.-4. rokiem życia, wywołane jest przez wirusy, ale może ulec wtórnemu zakażeniu bakteryjnemu.
Główne objawy to:
- ból za mostkiem,
- uporczywy suchy kaszel,
- gęsta wydzielina śluzowa, którą trudno odkrztusić.
W przypadku tzw. strupiastego zapalenia tchawicy wydzielina zasycha w strupy, pojawia się narastająca duszność, odruch kaszlowy staje się coraz słabszy. Dziecko takie wymaga szybkiej hospitalizacji, nawodnienia, leków rozrzedzających zgęstniałą wydzielinę (mukolitycznych i wykrztuśnych), udrożnienia dróg oddechowych za pomocą specjalnej techniki mikrochirurgicznej.
W przypadku wystąpienia niepokojących objawów postępowanie powinno być następujące:
- Wezwać karetkę pogotowia.
- Ułożyć dziecko w wygodnej dla niego pozycji (nie kłaść na siłę płasko).
- Zapewnić dopływ wilgotnego powietrza (dobrym pomieszczeniem będzie łazienka).
- Kontrolować parametry życiowe.
Leczenie zapaleń krtani
Dziecko z narastającą dusznością powinno być hospitalizowane. Konieczne jest zapanowanie nad spowodowanym dusznością i niepokojem, leczenie przeciwobrzękowe (kortykosteroidy, noradrenalina), uregulowanie gospodarki wodnej i elektrolitowej i stworzenie warunków odpowiedniego nawilżania dróg oddechowych (komfort oddechowy). Jeżeli dziecko miało już kiedyś ostry atak, zapobiegamy następnemu. Nawilżamy powietrze w domu w sezonie grzewczym (pojemniki z wodą na kaloryferach, nawilżacze powietrza). Nie dopuszczamy do palenia papierosów przy dziecku, usuwamy substancje drażniące i uczulające, zwłaszcza z pomieszczenia, w którym dziecko śpi. Jeśli ataki się powtarzają i są gwałtowne, lekarz może zastosować lek steroidowy, np. w areozolu, który natychmiast zmniejszy obrzęk krtani. U starszych dzieci i dorosłych stosuje się leki wykrztuśne. Leczenie przewlekłego zapalenia krtani jest długotrwałe i żmudne. Polega przede wszystkim na usunięciu szkodliwych czynników sprzyjających chorobie. L
aryngolog-foniatra stosuje pędzlowanie błony śluzowej krtani słabymi roztworami azotanu srebra (leczenie tradycyjne) oraz inhalacje, zaleca leczenie klimatyczne oprócz podawania środków wykrztuśnych. Można stosować wodę mineralną pół na pół z ciepłym mlekiem.
Tekst był opublikowany w Magazynie Pielęgniarki i Położnej nr 06/2007