Refluks żołądkowy jest prawdopodobnie najczęściej występującym gastrologicznym problemem w latach dzieciństwa. Definiuje się go jako poruszanie się zawartości żołądka (pokarmów stałych i i płynnych) do przełyku. Zazwyczaj objawia się to „wypluwaniem” lub wymiotami. Wypluwanie u niektórych dzieci jest rzeczą normalną, lecz u innych dzieci wywołuje stres, czasem może doprowadzić do problemów zdrowotnych, takich jak zapalenie płuc, zapalenie krtani lub spowolnić wzrost.
Najczęstszą przyczyną refluksu jest zmniejszona funkcja niższego zwieracza (esophageal sphincte), mięśnia, który mieści się w miejscu połączenia się przełyku i żołądka.
Mięsień ten ma za zadanie trzymać zawartości żołądka w żołądku, ale przy refluksie normalne kurczenie się żołądka przy trawieniu „wyrzuca” zawartość żołądka do przełyku. Najczęściej jest to problem ze słabością mięśnia esophageal sphincter. Do osłabienia tego mięśnia może też przyczyniać się pozycja dziecka, np. w leżaczku lub leżenie na pleckach.
Następnym faktorem sprzyjającym refluksowi jest to jak dużo żołądek potrafi utrzymać i jak często opróżnia się do jelita cienkiego. Noworodki z racji swoich malutkich żołądków i z wolniejszym ich opróżnianiem są najbardziej podatne na refluks.
To, czy refluks jest zjawiskiem częściej spotykanym przy zespole Downa nie jest wiadome, chociaż niejedna książka poświęcona zespołowi Downa tak właśnie pisze. Trzeba jednak pamiętać, że tylko jedno badanie pod tym względem zostało dotychczas opublikowane.
Chociaż z racji występującej przy zespole Downa wiotkości refluks jest bardziej umotywowany i tym samym mięsień esophageal sphincter jest także u nich słaby.
Objawy
Najbardziej oczywistym objawem refluksu jest częste wypluwanie lub wymioty. Dzieci z refluksem wypluwają lub wymiotują po prawie każdym posiłku. U 85% noworodków refluks można zaobserwować już w pierwszych 7 dniach życia, 10% będzie pokazywała oznaki refluksu w pierwszych 6 tygodniach życia.
U niektórych noworodków i dzieci, które mają refluks, zawartość żołądka nie będzie podchodziła do buzi, więc nie będą one wypluwały lub wymiotowały. Niemowlęta, u których obserwuje się dławienie, odruchy wymiotne lub ciągłe połykanie, muszą być zbadanie pod względem refluksu.
Z niewiadomej przyczyny refluks może powodować u noworodków bezdechy. Bezdech to tymczasowy brak oddechu, najczęściej trwający od 10 do 20 sekund, czasem towarzyszy mu sinienie twarzy dziecka.
Refluks może powodować problemy z oddychaniem, kiedy to zawartość żołądka trafi do przełyku, a stamtąd dostanie się do tchawicy. To może spowodować przewlekły kaszel, chrapiące oddychanie, świszczenie i nawracające zapalenie płuc.
Refluks może też powodować ból w klatce piersiowej, często określane jako niestrawność lub zgaga, jest tak dlatego, że zawartości żołądka stają się kwaśne. U niektórych noworodków objawiać się to może przewlekłym płaczem i może być jedną z przyczyn kolki.
Nieleczony refluks może doprowadzić do zapalenia przełyku, a to z kolei doprowadzić do krwawienia ze ścianek przełyku.
Diagnoza
W większości przypadków refluks jest oczywisty, w niektórych przypadkach kiedy diagnoza nie jest oczywista, trzeba przeprowadzić radiologiczne testy. Jednym z testów jest pasaż żołądka. Za pomocą połknięcia barium (płynu, który po połknięciu pokazuje się na RTG jako biały), wykonuje się kilka zdjęć RTG. Obrazują one, c
zy płyn wraca do przełyku.
Innym testem RTG jest scyntygrafia. Tutaj pacjent wypija specjalny płyn zawierający technetium i jest oglądany przez specjalistyczny sprzęt. Test ten zabiera więcej czasu i podczas niego noworodek jest naświetlony radiologicznie, jest on jednak dokładniejszy.
W bardziej skomplikowanych przypadkach konieczna jest gastroskopia, gdzie do przełyku wprowadza się malutką kamerę w celu sprawdzenia, czy jest on podrażniony. Jeśli odnotuje się podrażnienie, konieczne jest pobranie malutkich wycinków do badania pod mikroskopem.
Jeszcze innym badaniem jest pH-metria przełyku .
Pacjent zostaje na noc w szpitalu – do przełyku wprowadza się rurkę, która mierzy ph przełyku, szukając kwaśnego odczynu, który byłby wprowadzony do przełyku wraz z zawartościami żołądka. Rurka ta mierzy też ciśnienie, co daje obraz możliwości ewentualnej
operacji.
Jeśli wyżej wymienione testy nie stwierdzą refluksu, noworodek, dziecko powinno być przebadane pod kątem alergii, które też mogą objawiać się wypluwaniem i wymiotami.
Leczenie refluksu
Pierwszym krokiem do leczenia refluksu są wskazówki co do odpowiedniej pozycji dziecka i zmiany w diecie. Jeśli chodzi o pozycje, dziecko z refluksem powinno być zawsze kładzione tak, aby głowa była wyżej od brzucha. W latach 1970 i 1980 zwyczajem było kładzenie noworodka na brzuchu, jednak badania we wczesnych latach 1990 pokazały, że zwiększa to ryzyko nagłej śmierci łóżeczkowej i zaleca się, by dzieci z refluksem kładzione były na boku, a poduszka powinna być podniesiona pod kątem 25-30 stopni.
Mieszanka mleczna podawana noworodkowi z refluksem powinna być zagęszczana, dzięki temu utrudnione jest w żołądku podbicie gęstego płynu.
Następnym krokiem leczenia refluksu jest podawanie lekarstw. Grupa tych lekarstw nazwana jest „prokinetic”. Metocloperamide
(Reglan) jest najczęściej stosowanym lekiem, wzmacnia on mięsień esophageal sphincter i przyspiesza opróżnianie się żołądka do jelita cienkiego.
Dla wielu noworodków i dzieci z refluksem produkty zmniejszające produkcje kwasu mogą przynieść ulgę. Leki takie jak Maalox, cimetidine (Tagamet), ranitidine (Zantac), omeprazole (Prilosec) i lansoprazole (Prevacid). Są one podawane razem z lekiem Metocloperamide.
Operacja wykonywana jest u noworodków, na które leki nie działają. Najczęściej u noworodków z przewlekłym refluksem, które nie przybierają na wadze lub te, które mają problemy z oddychaniem i które często chorują na zapalenie płuc.
Literatura
- Buchin PJ, Levy JS, Schullinger JN. Down”s syndrome and the gastrointestinal tract. J Clin Gastroenterol 8(2):111-4, 1986.
- Hillemeier C, Buchin PJ, Gryboski J. Esophageal dysfunction in Down”s syndrome. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 1(1):101-4, 1982.
- Zarate N, Mearin F, Hidalgo A, Malagelada JR. Prospective evaluation of esophageal motor dysfunction in Down”s syndrome. Am J Gastroenterol. 96(6):1718-24, 2001.
Tłumaczenie: magdalenka
Na podstawie tekstu Gastroesophageal Reflux and Down Syndrome